De gemeenteraad van Soest heeft gisterenavond besloten deel te nemen aan een landelijk experiment met een nieuw type stembiljet voor de gemeenteraadsverkiezingen van maart 2026.
Daarmee verdwijnt het bekende, uitgevouwen “tafelkleed” tijdelijk uit het stemhokje. Het nieuwe, compactere model moet het stemmen eenvoudiger en toegankelijker maken, vooral voor mensen met een visuele beperking of beperkte leesvaardigheid.
Bij eerdere verkiezingen bleek het grote stembiljet voor veel inwoners een bron van frustratie. Het formaat en de hoeveelheid informatie zorgden regelmatig voor onoverzichtelijkheid. Met name ouderen en mensen met een beperking gaven aan dat het moeilijk te hanteren was. “Het biljet is zo groot dat je bijna geen ruimte hebt om het fatsoenlijk uit te vouwen,” aldus verschillende bewoners.
Stemmen op partij en nummer
Het vernieuwde stembiljet werkt anders dan het huidige. In plaats van één vakje naast de naam van de gekozen kandidaat, kleuren kiezers voortaan twee vakjes rood: één voor de politieke partij en één voor de kandidaat. De namen van alle kandidaten staan niet langer op het biljet zelf, maar op een aparte kandidatenlijst als bijlage die in het stemhokje beschikbaar is. Kiezers zoeken daar de gewenste kandidaat op in een bijlage en vullen vervolgens het bijbehorende nummer in op het biljet.
Volgens de ontwerpers van het nieuwe systeem biedt deze methode meerdere voordelen. Het biljet kan aanzienlijk compacter worden vormgegeven, waardoor het beter te hanteren is. Daarnaast zou de telling sneller en minder foutgevoelig worden, omdat het onderscheid tussen partij- en kandidaat duidelijker is.
Na kritiek, toch uiteindelijk akkoord
Toch is er nog steeds kritiek. Tegenstanders vrezen dat het schrappen van kandidatennamen van het biljet afbreuk doet aan de persoonlijke band tussen de kiezer en de gekozen volksvertegenwoordiger. Gerben Stormbroek van POS uitte eerder stevige bezwaren in voorgaande vergaderingen.
“Het schuurt tegen democratische principes. Het nieuwe stembiljet maakt van mensen nummers, waardoor het minder laagdrempelig wordt om op een specifiek persoon te stemmen,” stelde Stormbroek tijdens de beeldvormende raadsvergadering over het stembiljet. Desondanks stemde POS tijdens de gemeenteraadsvergadering alsnog in met deelname aan het experiment.
Op 18 maart krijgen inwoners van Soest en Soesterberg voor het eerst te maken met het vernieuwde stembiljet. De gemeente hoopt dat het stemmen daardoor toegankelijker wordt, zonder in te leveren op de kern van het democratische proces.
